Özellikle kadınlarda rastlanan hallux valgus veya bunyon, kozmetik bir problem olmanın yanında ağrı ve şişlik gibi semptomlara neden olabilen bir çeşit ayak şekil bozukluğudur. Şikayetler zamanla kötüleşerek kişinin gündelik hayatını etkileyebilir. Bu nedenle çoğu zaman ameliyatsız tedaviler veya cerrahi prosedürler ile onarılması gerekir.
Halluks Valgus Nedir?
En yaygın ön ayak deformitelerinden biri olan halluks valgus, baş parmağın içeri ve ilk tarak kemiğinin dışarı yönlü dönmesi ile oluşan bir şekil bozukluğudur. Çoğu durumda genel sağlığa bir etkisi olmasa da ağrı, şişlik, kızarıklık gibi bulgulara ve kozmetik sorunlara yol açabilir.
Halluks valgus en sık görülen ön ayak deformasyonlarından biridir. Genetik geçiş bu hastalıkta önemlidir. Aile büyüklerinde halluks valgus olanların kendisinde olma ihtimali daha yüksektir. Daha çok kadınlarda ve 65 yaşından sonra görülür. Ancak ergenlik ve çocukluk döneminde de rastlanabilir. Genellikle yaş ile birlikte görülme sıklığı da artma eğilimindedir.
Bazı insanların ayak baş parmakları daha farklı durabilir. Hastada halluks valgus olduğunun anlaşılması için birinci ve ikinci metatarsal kemik (tarak kemiği) arasındaki açının 7 dereceden daha büyük olması beklenir. Tedavi edilmeyen hastalarda bu açı yaşla birlikte büyüyerek şikayetlerin ortaya çıkmasına sebep olacaktır.
Ayakta Kemik Çıkıntısı Neden Olur?
Halluks valgusun oluşması için birden fazla neden bulunur ancak çoğu zaman genetik yatkınlık ve zaman içindeki deformasyonlar ile alakalı olarak ortaya çıkar. Bunun yanında düz tabanlık gibi bazı ayak problemleri, yanlış ayakkabı seçimi gibi gündelik alışkanlıklar da ayak baş parmak çıkıntısı nedenleri arasında sayılabilir.
Halluks Valgus’a neden olabilecek durumlar şunlardır:
- Genetik faktörler
- Düz tabanlık veya çekiç parmak deformitesi gibi ayak sorunları
- Romatoid artrit ve psoriatik artrit gibi inflamatuar hastalıklar
- Multipl skleroz (MS) gibi nöromusküler rahatsızlıklar
- Ayak eklemleri ve tendonlarına sürekli kuvvet uygulanması
- Bazı konjenital rahatsızlıklar
Yanlış ayakkabı seçimi, halluks valgusun nedeni olarak görünse de aslında doğrudan buna neden olmaz. Ayakta kemik çıkıntısı olan hastaların çoğu bu duruma genetik olarak yatkındır ve dar ayakkabı giymek gibi bazı alışkanlıklar hallux valgus gelişmesine katkıda bulunabilir. Bu nedenle ayakkabı seçiminde rahat ve konforlu ayakkabılardan yana olmak, çok sık topuklu ve dar ayakkabı giymekten kaçınmak gerekir. Deformasyonun kadın nüfusunda daha sık görülmesinin nedenlerinden biri de kadınların yanlış ayakkabı tercihleridir.
Halluks valgusun asıl oluşma nedeni zaman içinde ayak eklemleri ve tendonlarına yapılan basınçtır. Ayaklar her daim kullanılan uzuvlar olarak gün içerisinde sürekli bir kuvvete maruz kalır. Bu kuvvet yürüme şekli, genetik veya ayakkabı seçimi gibi diğer etkenler ile birlikte ayak baş parmağındaki çıkıntıya neden olur.
Ayak travmaları veya konjenital (doğuştan gelen) problemler ayak baş parmak çıkıntılarına neden olabilir. Düz tabanlık veya artrit bulunan hastalarda halluks valgus görülme sıklığı daha fazladır.
Hastalık çoğu zaman mesleklerden bağımsız olarak gelişir ancak balerinlik gibi ayağa sürekli basınç uygulanan meslek gruplarında görülme sıklığı daha fazladır. Bunun nedeni anlaşılacağı gibi ayak eklem ve tendonlarına normalden daha uzun ve fazla kuvvet uygulanıyor olmasıdır.
Daha fazla kuvvet uygulanması bu duruma sebebiyet verir ancak kilo ile bir bağlantısı bulunmaz. Kilolu insanların daha fazla halluks valgus geliştirdikleri yanlış bilinen bir bilgidir.
Halluks Valgus Tedavisi
Halluks valgus tedavisi hastanın ağrı gibi semptomlarının giderilmesi ve deformitenin onarılmasını amaçlar. Bunun için konservatif tedavi yöntemleri ve cerrahi teknikler kullanılabilir. Hangi tedavi yaklaşımının uygun olduğu, hastanın durumu ve beklentilerine göre kararlaştırılır.
Her hastanın tedaviye ihtiyacı yoktur. Asemptomatik olan yani ağrı gibi herhangi bir şikayeti olmayan hastalarda genellikle konservatif tedavi seçenekleri uygulanır. Hastanın özel durumu, tedavinin yoğunluğu ve gidişatını belirler.
Baskıyı Azaltmak
Çoğu durumda tedavinin ilk adımı ayak eklem ve tendonları üzerindeki baskıyı azaltmaktır. Böylece ağrı semptomunun kontrol altına alınması amaçlanır. Baskıyı azaltmak için daha rahat ve geniş ayakkabılar tercih edilmeli özellikle yüksek topuklu ayakkabılar kullanmamak gereklidir.
Ayak parmaklarını normal düzende tutan bazı ayak kemiği çıkıntısı aparatı gibi aparatlar önerilebilir. Bu aparatlar baş ve orta parmak arasına yerleştirilerek baş parmağın olması gereken hizada kalmasına yardımcı olur. Böylece ağrı ve rahatsızlık semptomları önlenmeye çalışılır. Ancak tek başına ayak baş parmağındaki deformiteyi tedavi edemez.
Egzersizler
Ayak başparmağına uygulanan el veya bandajlarla yapılan egzersizler, halluks valgusa bağlı gelişen ağrıyı azaltmaya yardımcı olur. Şekil bozukluğunun ilerlemesine çok etkili olmayabilir ama ağrı azaltma konusunda etkilidir.
Ağrı Yönetimi
Ayak parmağı çıkıntısının en bariz belirtisi ağrıdır. Yanlış hizalanmış tarak ve baş parmak kemikleri bir çıkıntı yaratır. Bu çıkıntı zaman içerisinde deforme olarak kemik ve deri arasında bir çeşit iltihaplanmaya neden olur. Böylece ağrı semptomu görülür. Doktor ağrı semptomunun giderilmesi için ağrı kesici ilaçlar ve kremler önerebilir.
Doktor ağrı yönetimi için fizik tedavi tekniklerini önerebilir. Doktorun veya fizyoterapistin önerisi ile bazı egzersizler yapmak ağrının hafifletilmesine yardımcı olabilir. Doktor gerektiğinde hastayı bir fizyoterapiste yönlendirir. Ağrının hafifletilmesi için aynı zamanda buz uygulaması veya bazı masajlar önerilebilir. Tüm bunlar semptomun hafifletilmesi veya kontrol altına alınması için yapılır ve kesin bir tedavi şekli değildir.
Halluks Valgus Ameliyatı
Ayak parmağı çıkıntısı ağrılı olabilir. Bunun nedeni tarak kemiği ve baş parmağının dışarı yönlü oluşturduğu çıkıntının sürekli sürtünmesi nedeniyle bu bölgede bir inflamasyon gelişmesidir. İnflamasyon ya da iltihaplanma basıyla birlikte bölgede ağrı semptomunun oluşmasına neden olur. Bu durum gündelik hayatı tamamı ile etkileyebilir. Hastalar çoğu zaman ayakkabı giydikleri zamanlarda ağrı şikayetinden yakınırlar. Bu nedenle özellikle ağrı semptomunun bulunduğu yetişkin hastalarda cerrahi tedaviler tercih edilebilir.
Her hasta, halluks valgus ameliyatı için uygun değildir. Ameliyatın yapılabilmesi için hastanın en azından ağrı gibi hayatını etkileyebilecek bir semptoma sahip olması beklenir. Diğer yandan ayak başparmağı 2. parmağın altına giriyorsa da ameliyat gerekli olur. Çoğu zaman yalnızca kozmetik amaçlar için ameliyat yapılmaz. Bazı durumlarda hastanın diğer sağlık sorunları ve yaşı da hesaba katılarak ameliyat, bir seçenek olmaktan çıkabilir.
Hallux Valgus ameliyatı sonrasında hasta hemen ayağa kalkar ve ayağına kısmen yük vererek yürüyebilir. Alçı yapılmaz. Yürüme sırasında ağrıyı azaltmak için 2 hafta süre ile koltuk değneği kullanılabilir. Hastalar ameliyattan sonra yaklaşık 3 hafta süre ile özel bir terlik giyerek yürüyebilirler, sonrasında ayakkabı giyebilir.
Sıkça Sorulan Sorular
Halluks Valgus Tedavi Edilmezse Ne Olur?
Halluks valgus tedavi edilmediğinde hastada eğer yoksa ağrı semptomu görülebilir; hali hazırdaki ağrı kötüleşebilir ve genel ayak anatomisi ve eklem sağlığını ilgilendiren bazı sağlık sorunları ortaya çıkabilir.
Ayakta Kemik Çıkığı Ağrı Yapar Mı?
Halluks valgus ağrıya neden olur. Çıkıntının neden olduğu inflamasyon bölgede şişlik ile birlikte ağrıya sebebiyet verir. Ağrının hafifletilmesi için doktor gözetiminde ağrı kesici ilaçlar, buz uygulaması ve çeşitli masaj teknikleri denenebilir.
Halluks Valgus Ameliyatsız Tedavi Edilebilir Mi?
Halluks valgus için ameliyatsız tedaviler bulunur ancak hastalığın kesin çözümü ameliyat tedavisidir. Bunun için 100’den fazla cerrahi yöntem bulunur. Hastanın genel durumuna göre farklı cerrahi teknikler tercih edilebilir.
Ayak Kemiği Çıkıntısı Kendiliğinden Geçer Mi?
Ayak kemiği çıkıntısı kendiliğinden geçmez. Büyük orana genetik yatkınlık ile ortaya çıkar ve gençlik dönemlerinden sonra, özellikle 20’li yaşlardan sonra, ortaya çıkar. Bu süre zarfında kemik gelişimini tamamlar ve kesin olarak düzeltilmesi cerrahi teknikler ile mümkündür.